نقش دینداری و معنويت در پیشگیری از جرايم و آسيب هاي اجتماعی

 

 

دينداري نوعي زندگي و تربيت ديني فرآيندي است که آدمي را براي نحوه خاصي از حيات مهيا مي سازد. اين نحوه زندگي بر مبناي اصول، قواعد و راهبردهاي از پيش تعيين شده اي شکل مي گيرد که توسط دين و در قالب عقايد و شريعت به آدمي عرضه گرديده است.پس اگر انسان در گستره تعاليم صحيح ديني رشد يابد، در همه حال خدا را ناظر بر اعمال و رفتار خويش حس کند ، قوانين اجتماعي را به بهترين نحو رعايت مي نمايد و به حقوق متقابل انساني احترام مي گذارد. با ايجاد اين بستر، مظاهر انساني به ظهور مي رسد و جامعه متجلي مي گردد چون در تربيت ديني، بعد اجتماعي همراه با بعد ايماني و شخصيت، پرورش و رشد مي يابد.دين در يکپارچه سازي انساني و سالم سازي جوامع نقش بسزايي دارد . گروهی از متخصصان روانشناسي شخصيت از جمله :«اهلرانگر»، «يونگر»، «ويکتورفرانگل»،«آلپورت» و ... بر اين باورند که دين و ارزشهاي ناشي از آن بيش از هر عامل ديگري در يکپارچگي شخصيت و معني دادن به شخصيت فرد موثرند

بی شک اعتقادات و آموزه های دینی يكي از عوامل مهم و تاثيرگذار در كاهش آسيب هاي اجتماعي و جرايم است چون پيشگيري از جرم، بخشي مهم و در عين حال مورد توجه سياست جنايي اسلام است. آموزش، تقويت انگيزه هاي معنوي، تامين نيازهاي طبيعي و مشروع و حذف عوامل تحريک کننده از يک سو و مراقبت همگاني و متقابل که با امر به معروف و نهي از منکر در جامعه اسلامي، به عمل مي آيد، از سوي ديگر عناصر و مراحل گوناگون اين جنبه از سياست جنايي اسلام محسوب مي شود که جامعه مدني در آن سهم عمده اي را دارا است. (حسيني، 1383 : 217)

بنابراین در ارتباط با نقش پیشگیرانه اعتقادات دینی در بروز جرایم که یافته های کارشناسان امر موید این مطلب است : تمام مفاسد فردي و اجتماعي از بي ديني است. در مراجعه به زندان ها خواهيم يافت که تقريباً 98 درصد بزهکاران و جنايتکاران کساني هستند که اعتقادات ضعيفي دارند.(بيات،.1387،106) دين در سالم سازي محيط اجتماعي نقش موثري دارد. دين مي تواند عامل کنترل اضطراب ها و احساس ناامني ها و وسيله اي براي ايجاد آرامش باشد. در عصر حاضر بسياري از انحرافات، لغزش ها، شکست ها و نابودي جوامع و ... به دليل غوطه ور شدن انسان در منجلاب گناه و شهوات و غرايز نفساني بوده است. (کي نيا، 1373 : 361-259).

بنابراین زمانی که در مراسم و مناسبت هاي ويژه ديني نظير ماه محرم و ماه مبارك رمضان  بيش از پيش معنويات در جامعه متجلي مي شود به همان ميزان وقوع جرايم و آسيبهاي اجتماعي نیز کاهش می یابد به نحوي كه بررسي آماري جرايم نیز این امر را تصدیق می نماید‏.پس زمان ها و مناسبت هاي مذهبي تأثير شگرفي در نحوه برخوردهاي اجتماعي افراد دارد و حتي كساني كه غير مذهبي به شمار مي آيند در زمان هاي مشخصي چون ماه رمضان و محرم از رفتار متعادل تري نسبت به ماه هاي ديگر برخوردار بوده اند

دين با سه خصيصه زير به پيروان خود مصونيت مي بخشد:

الف ـ دروني ساختن تعليمات

ب- ارائه تصوير دل انگيز و آرام بخش از آفرينش و هستي

ج- طرح و معرفي الگوهاي موفق

بنابراين دين اسلام در کنار انذار ، بيم دادن و ترساندن که مي تواند ريشه و خاستگاه گناه و انحراف را بسوزاند، تأکيد و ترغيب به ثواب آخرت و نيک بختي دنيا نموده است و از سوي ديگر آيين‌هاي مذهبي جمعي همچون مراسم ماه رمضان، نظارت همگاني، مسئوليت جمعي ، فراخواني دين به همياري بر کار نيک، پرهيز از هر نوع مساعدت در کار خلاف و دهها آموزه ديني ديگري که در همه اديان وجود دارند و در اسلام به نحو کامل‌تر و جامع‌تري وجود دارد، هر کدام مي‌تواند در برابر انحراف اجتماعي نقش بازدارنده‌اي ايفا نمايند. از اين رو دين و دينداري همواره نقش مثبت در برقراري امنيت اجتماعي در جامعه داشته است.

بنابراین با توجه باورهای مذهبی و اعتقادات مردم، وقتی جو معنویت بر جامعه حاکم می‌شود، افراد نیز تحت تاثیر این جو قرار گرفته و بیشتر از اعمال و رفتار خود مراقبت می کنند و همین امر در کاهش جرم در این ماه ها نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و در این زمینه لازم است نهادهای اجتماعی و فرهنگی از یک‌سو و شهروندان از سوی دیگر به توسعه روح معنویت در جامعه کمک کرده و زمینه را برای کاهش جرم و آسیب های اجتماعی فراهم کنند.

از اين رو قرار گرفتن انسان در زمان ها و موقعيت هاي معنوي همچون محرم باعث مي شود تا از پديده هايي که مغايرت با ارزش هاي والاي آن دارد دوري کند و اين نوع رفتار ناشي از سرشت دروني و همچنين اعتقادات ديني و مذهبي است که در اين ايام تقويت مي شود(صادقيان،1390: 3)

بي شک موثرترين پليس و حافظ امنيت اجتماعي انسان ها، وجداني است که در سينه و قلب آنها قرار دارد و بهترين قانون، آن قانوني است که با فطرت الهي انسان سازگار باشد. مديريت حفظ امنيت اجتماعي اگر بتواند هماهنگ با وجدان انسان ها و فطرت الهي آنان حرکت کند بالاترين بهره وري و بيشترين تاثير را در کاهش جرايم خواهد داشت. به يقين فضاي سالم و مکاني دور از گناه نقش ارزنده اي در کاهش تمايل انسان هاي حتي غير مذهبي به جرم دارد؛ چرا که انسان ها با فطرت الهي متولد مي شوند اما فضا، جو، زمان و مکان ممکن است مسير آنها را منحرف كند(صادقيان،1390: 5) امنيت اجتماعي زماني افزايش مي يابد که قانون به عنوان فرهنگ عمومي پذيرفته شود و وجدان و فطرت بشري خود به عنوان پليس در جامعه عمل کند و هر کس خود پليس و مجري درستي جهت اجراي قانون شود.

دين، محاسبه گري و مهار و کنترل نفس را به خود فرد واگذار مي کند و پيش ازآن که ديگري در نظر آيد، خدا و محاسبه وجدان و فطرت پا در ميدان مي گذارد. از اين روست که مساله تقوي به عنوان ساز و کاري دروني و مديريت کنترل اجرايي قوانين در انسان مومن عمل مي کند. فرهنگ عاشورائي به جهاتي اين را تحقق مي بخشد , زيرا ارزش هاي ديني را در انسان تقويت و جايگزين ارزش هاي نابهنجار و غير ديني مي کند،از اين روست که بزهکاري در انسان کاهش مي يابد(زحيلي،1379)

امروزه بسياري از متفکران به نقش مثبت و سازنده مذهب در پيشبرد وضع اجتماعي و فردي اعتراف دارند و بر اين باورند که نماز و نيايش و مراسم مذهبي، آرام بخش روح و روان انسان ها و پايان بخش اضطراب ها و دلگيري ها است. شهيد مطهري درباره نقش دين و امنيت بخشي مي گويند: زندگي بشر خواه و ناخواه در کنار خوشي ها و شيريني ها،رنج ها و شکست ها،از دست دادن ها و ناکامي ها دارد.پاره اي از حوادث جهان مانند پيري و مرگ قابل پيشگيري و بر طرف ساختن نيست و اين ها اموري است که انسان را رنج مي دهد. ايمان ديني در انسان ،نيروي مقاومت مي آفريند و با تفسير تلخي ها آنها را شيرين مي گرداند و اموري چون چنگال وحشتناک مرگ را به وسيله اي براي بازگشت به خدا و برخورداري از نعمت هاي ابدي خدا مبدل مي سازد و بدين ترتيب نه تنها آن را تحمل پذير مي سازد و بلکه به پديده هاي شيرين مبدل مي سازد.

بنابراین با توجه باورهای مذهبی و اعتقادات مردم و تقویت جو معنویت بر جامعه ، افراد نیز تحت تاثیر این شرایط قرار گرفته و بیشتر از اعمال و رفتار خود مراقبت می کنند و همین امر در کاهش جرم در این ماه ها نقش تعیین‌کننده‌ای دارد پس لازم است نهادهای اجتماعی و فرهنگی از یک‌سو و شهروندان از سوی دیگر به توسعه روح معنویت در جامعه کمک کرده و زمینه را برای کاهش جرم و آسیب های اجتماعی فراهم کنند.

تحقيقات نشان مي دهد نوجواناني كه والدين آنان از اعتقادات مذهبي محكم تري برخوردار هستند در ايام مذهبي كمتر مرتكب اعمال خلاف مي شوند بنابراين والدين بايد به اين امر توجه ويژه اي داشته باشند. (صادقيان،1390،4)

- خانواده نقش مهم و اساسي در متدين کردن فرزندان خود دارد و اگر در خانواده ،پدر و مادر متدين و پاي بند به دين و احکام اسلامي باشند، فرزندان از همان کودکي با مسائل مذهبي آشنا شده با آن خو مي گيرند، رشد يافته و در نتيجه همه چيز را با چشم دين مي بينند.

- تربيت ديني از يک طرف موجب پالايش درون انسان ها مي شود و از طرف ديگر، بر حالات بيروني آن ها اثر مي گذارد.پس وقتي دين در قالب آموزش هاي موثر به عنوان پايگاهي تعالي بخش و پناهگاهي امن و موثر براي افراد تجلي يافت، بسياري از خطرات اجتماعي مانند:اعتياد به مواد مخدر و روانگردان ها، مشروبات الکلي، سرقت، مفاسد اخلاقي و....از بين مي رود و امنيت اجتماعي به بهترين شکل متجلي مي گردد. مفاهيم و آموز هاي ديني مرتبط با امنيت اجتماعي همگام با طراز تحول شناختي بشر به بهترين شکل ارائه شود. 

فهرست منابع :

1-زحيلي،محمد(1379).نقش دين در زندگي و نياز انسان به آن.ترجمه محمد صالح سعيدي.سنندج

 2-بيات،بهرام ،(1387)،پيشگيري از جرم با تکيه بر رويکرد اجتماعي محور،تبليغات

 3-کي نيا ،مهدي(1373)مباني جرم شناسي،انتشارات دانشگاه تهران

 4-حسيني،سيدمحمد(1383)،سياست جنايي(دراسلام و در جمهوري اسلامي ايران)،انتشارات سمت

 5-صادقيان،مصطفي(1390)نقش محرم در کاهش بزه کاري،سايت خبرگزاري پليس

 6-صحيفه نور،جلد107-بيانات مقام معظم رهبري،1379

بتولی ،سیدحسن (1391).به نقل از http://www.masjedsalamat.blogfa.com/post/34

 ماهنامه شادکامی و موفقیت شماره63   http://basijnews.ir/fa/news

تهيه و تنظيم : باقر رجبي ويسرودي: کارشناسي ارشد  رشته پژوهش علوم اجتماعي 



امتیاز بدهید :

| امتیاز : 0
موضوع : | بازدید : 488
برچسب ها : باقر رجبي ويسرودي, کارشناسي ارشد,رشته پژوهش علوم اجتماعي, نقش دینداری و معنويت در پیشگیری از جرايم و آسيب هاي اجتماعی,طرح و معرفي الگوهاي موفق,

تاريخ : شنبه 3 تير 1396 | 8 بعد از ظهر | نویسنده : معین فرد |