امنيت از نگاه قرآن

دعا براي امنيت

حضرت ابراهيم از خدا خواست : خدايا ! مكه را امن قرار بده . « رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِنا »¹  ، دعاي براي امنيت. «رَبِّ اجْعَلْ هذا» خدايا «اجْعَلْ» قرار بده. «هذا» اين منطقه را «بَلَداً آمِنا» خداوند هم اين دعا را مستجاب كرد. فرمود: «مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِنا». ²

شهر امن شهري است كه مي‌شود به آن قسم خورد . همينطور كه مي‌گوييم : به خدا قسم ! به امام حسين قسم ! به فاطمه قسم ! مي‌شود گفت : به شهر امن قسم ! « وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمينِ »³ يعني امنيت ، شهر را به جايي مي‌رساند كه آدم بتواند به آن شهر قسم بخورد. امنيت مي تواند چيزي را مقدس مي‌كند .

تأمين امنيت ، پس از تأمين معيشت

در نعمت‌هايي كه خدا به بشر داده ، بعد از غذا ، نعمت امنيت را بيان کرده است .

«أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ»⁴ . يعني نماز بخوانيد ، عبادت كنيد ، براي اينكه من شما را از گرسنگي نجات دادم ، «وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ » از خوف و ترس هم شما را امنيت دادم . يعني خداوند دو تا نعمت را برجسته مي‌كند و از مردم مي‌خواهد كه عبادت كنيد ، « فليعبدوا » بايد مردم عبادت كنند . خدا چه كرده كه ما بندگي اورا بكنيم ؟ مي‌گويد : رزقت دادم ، تو را از قحطي نجات دادم ، امنيّتت دادم . يعني بعد از آب و نان ، نعمت امنيت بالاترين نعمت است

همكاري در تأمين امنيت جامعه

خوب، در امنيت بايد انسان سعه صدر از خودش نشان بدهد . لشگر بني اميه آمدند كربلا امام حسين را كشتند . همين لشگر بني اميه رفتند لب مرز پست بدهند . امام زين العابدين كه كشتن پدرش را در كربلا ديد ، براي همين حكومت كه سربازهايش لب مرز هستند... دعا دارد. امام زين العابدين به مرزدارها دعا مي‌كرد در حالي كه مرزدارها حقوق بگير بني اميه بودند .⁵

 يعني سر سفره‌ي بني اميه بودند ، ولي امام سجاد مي‌گفت : فعلاً مسئول مرز هستند ، چون فعلاً مايه امن هستند ، بايد دعايشان کرد . كشتي يك گوشه‌اش سوراخ شود ، آب داخل بيايد همه با هم غرق مي‌شويم . يعني در امنيت نمي‌شود گفت : اين از ما نيست ، جزء حزب ما نيست . ما كمكش نمي‌كنيم . چون آن کسي که ما مي خواستيم نشد ، پس کاري به او نداريم .

حق حكومت بعد از پيامبر با علي ابن ابي طالب بود . اما حق علي به علي ، اميرالمومنين (ع) داده نشد . كسان ديگري حكومت را دست گرفتند. در عين حال هروقت آنها سوالي از حضرت علي داشتند ، حضرت علي(ع) جواب مي‌داد . نمي‌گفت : نه ، حالا كه حق من است و به من نداديد ، من هم پاسخ سؤالاتتان را نمي‌دهم .

ذوالقرنين به سپاهش گفت : اگر مي خواهيد امنيت برقرار شود ،همه بايد كمك كنيد.

« آتُوني‏ » يعني همه‌ي شما بياوريد ، « زُبَرَ الْحَديد»⁶ هرچه خرده آهن است بياوريد .« اعينوني» كمك من كنيد. يعني حتي اگر طرف ذوالقرنين است بايد كمك كرد. يعني دولت به تنهايي نمي‌تواند . مي‌خواهيم بگوييم : ذوالقرنين به قدري قوي بود، كه خداوند او را از اولياي خودش تلقي مي‌كند . رسماً خدا با ذوالقرنين صحبت مي‌كند . مقامي داشت كه خدا مستقيم به بعضي‌ها خدا مستقيم حرف زده است. ولو پيغمبر نبوده است . در امنيت بايد همه كمك كنيم .

تلاش اولياي خدا براي حفظ امنيت مردم

در سوره‌ي كهف سه تا قصه است . قصه ذوالقرنين ، قصه‌ي اصحاب كهف ، قصه‌ي موسي و خضر . ذوالقرنين يكي از اولياي خدا بود كه خدا مستقيم با او صحبت مي‌كرد  « قُلْنا يا ذَا الْقَرْنَيْن‏ »⁷ از شاهكارهاي ذوالقرنين اين بود كه يك سدي براي مردم ضعيف ساخت كه گرفتار قوم يأجوج و مأجوج بودند . و اينها آمدند گفتند : يك سدي براي ما بساز كه اين ياغي‌ها به ما حمله نكنند ، وخداوند به خاطر اينكه ايشان براي امنيت مردم کار کرد ، در سوره‌ي كهف از ذوالقرنين تجليل مي ‌كند .

« وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب‏ ؛ القاب همديگر را زشت نبريد. » اگر كسي اسم كسي را تحقير كند ، مؤمني را تحقير كند خدا روز قيامت تحقيرش مي‌كند

امان دادن به پناهنده

در جنگ کسي که فرار مي کند را نبايد کاري داشته باشيم  ، زيرا ممکن است يا پشيمان شده باشد يا ترسيده است مگر اينكه بدانيم  برود ، برمي‌گردد.

 در جنگ صفين هركس فرار مي‌كرد حضرت علي فرمود : فراري‌ها را هم بزنيد . در جنگ جمل فرمود : هركس فرار مي‌كند كاري نداشته باشيد . گفتند: يا علي!فراري با فراري چه فرقي مي کند ؟!

فرمود:  در جنگ صفين معاويه زنده بود ، اين ها مي رفتند و او آنها را دوباره ترغيب به جنگ مي کرد اما در جنگ جمل ديگر ريشه كن شدند . اينها ديگر فراريشان فراري هستند . ديگر كسي نيست آنها را ترغيب به برگشت در جنگ بکند. ⁸

امان به بدهكار

 يك كسي بدهكار است ، قرآن مي‌گويد : بدهكاررا « و إن كانَ ذُو عُسْرَة فَنَظِرَةٌ إِلى‏ مَيْسَرَة »⁹ يعني اگر بدهكار مشكل دارد ، مهلتش بده تا پولدار شود. البته در جايي ديگر مي فرمايد : مي‌گويد: «وَ إِنْ تَعْفُوا»¹⁰اگر واقعاً ندارد عفوش  كن.

قرآن مي فرمايد : كه اگر يك مشركي گفت : به من مهلت بده مي خواهم تحقيق کنم ، به او مهلت بده . ، « وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ اسْتَجارَكَ » اگر يکي از مشرکين  از تو مهلت خواست ، « فَأَجِرْه ‏» به او مهلت بده ، «حَتَّى يَسْمَعَ كَلامَ اللَّه »¹

امان حتي براي مرده!

گفته مي شود : مرده هم اگر آدم بدي بود ، وقتي مرد ديگر كاري با او نداشته باشيد. « اذكروا موتاكم بالخير» مرده‌هايتان را به خيرياد کنيد . پشت سرش بد و بيراه نگوييد ، لعن و نفرين نکنيد ، مرده‌هايتان را كار نداشته باشيد .

حفظ حرمت و آبروي افراد جامعه

امان عِرضي ، آبروي هركسي بايد در امان باشد . ما حق نداريم اسم كسي را بد ببريد . اسم مردم رابايد خوب ببريم . قرآن يك آيه دارد مي‌گويد : « وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب‏ ؛ القاب همديگر را زشت نبريد. »¹²

اگر كسي اسم كسي را تحقير كند ، مؤمني را تحقير كند خدا روز قيامت تحقيرش مي‌كند.¹³

 قرآن مي‌فرمايد : چه مي‌داني شايد او از تو بهتر است ، «لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ ... وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساء » مردها همديگر را مسخره نكنند ، زن‌ها همديگر را مسخره نكنند. چه بسا او از تو بهتر است.¹⁴

برخورد قاطع با برهم زنندگان امنيت اجتماعي

آبروي مردم محترم است . مسخره ، « همزه » ، « لمزه » نيش زدن . اگر كسي اسلحه‌اش را كشيد ولو تيراندازي نكرد ، اين مفسد في الارض است . و مفسد في الارض سخت ترين شرايط را در قرآن دارد . مي‌گويد: « يُقَتَّلُوا » بايد كشتش ، « أَوْ يُصَلَّبُوا » به دار آويزانش كرد ،«أَوْ يُنْفَوْا» تبعيدش كرد. ¹⁵ امنيت را به هم زده است. بحث ما امشب بحث امنيت است. مسئله‌ي امنيت خيلي مهم است.

در امان بودن از شر شيطان

« قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ »¹⁶،  «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ »¹⁷

 ما چه كنيم خودمان در امان باشيم ؟

زكات از چيزهايي است كه انسان را در امان نگه مي دارد ، صدقه دفع بلا مي‌كند .

تأكيد اسلام بر حمايت از مظلومان

بايد از مظلوم در هر شرايطي حمايت كنيم ، كار به دينش هم نداشته باشيم .قرآن مي فرمايد : « وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ في‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفين ؛ چرا دفاع نمي‌كنيد براي مستضعفيني كه آنها تحت ستم هستند . ‏»¹⁸

 «مَنْ سَمِعَ رَجُلًا يُنَادِي يَا لَلْمُسْلِمِينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ ؛ كسي صداي ناله را بشنود، گوش ندهد، بي‌اعتنا باشد مسلمان نيست .»¹⁹

پس امنيت يکي از نياز هاي اساسي و مهم است که خداوند نيز در مورد آن دستوراتي را داده است . به اميد آنکه در تأمين اين نياز اساسي همه کوشا باشيم .

گردآورنده: معين رمضاني كارشناس الهيات فقه و مباني حقوق اسلامي

امتیاز بدهید :